Iedereen wil kinderen beschermen, toch?

Geen enkel weldenkend mens vindt misbruik of uitbuiting oké en toch zie je tegenwoordig hoe dit argument misbruikt wordt om wetten die onze vrijheid inperken er doorgedrukt worden. Neem nu dat EU-voorstel Chatcontrol, ons wordt wijsgemaakt dat het gaat om het tegengaan van kindermisbruik. Maar in werkelijkheid betekent het dat ze straks door al je privéberichten gaan rondneuzen – ja, echt álles.

Overigens is dit niet een op zichzelf staand ding, het is onderdeel van een veel groter plan voor de uitrol van een digitale controle-staat, waar je in bepaalde dystopische boeken over kunt lezen. Ik weet niet hoe het met jullie is maar ik vind het best wel griezelig. Men probeert ons wijs te maken dat dit soort maatregelen nodig zijn voor de ‘veiligheid’ maar het enige wat wordt bewerkstelligd is dat onze privacy steeds verder wordt ingeperkt. En je hoort er bijna niemand over, terwijl het zo belangrijk is. Men lijkt zich niet te realiseren dat als deze maatregel straks is doorgevoerd er geen weg terug meer is.

Puzzelstukjes van die controlestaat

Chatcontrol is maar één onderdeel van een veel groter mechanisme. Kijk maar eens waar ze de laatste jaren al mee bezig zijn:

• Censuur via algoritmes: Algoritmes bepalen welke meningen wel of niet gezien mogen worden. Een soort censuur 2.0.
• Tijdelijke noodwetten: maatregelen die zogenaamd tijdelijk worden ingevoerd maar in werkelijkheid nooit verdwijnen. Denk bijvoorbeeld aan de sleepwet.
• AI-camerabewaking en gezichtsherkenning: de hele dag in de gaten gehouden worden door slimme camera’s die in steeds meer steden hangen.
• Digitale ID’s en de digitale euro (CBDC): tja de digitale Euro, elke betaling die je doet is straks precies te herleiden naar jou persoonlijk.
• Chatcontrol: de EU wil al je berichten en foto’s op je telefoon of laptop scannen nog voordat ze versleuteld worden. Stasi praktijken als je het mij vraagt.
  
  Als je het allemaal bij elkaar optelt snap ik niet waarom zo weinig mensen zich hier zorgen om maken. We worden langzaam een maatschappij ingeduwd waar alles wat je doet, zegt of koopt wordt gevolgd en opgeslagen. Ik vind het maar eng.

Hoe technologie verandert in een wapen van controle

Op zichzelf is technologie neutraal. Het gaat erom hoe je die technologie gebruikt, het kan bevrijden maar het kan ook onderdrukken. Neem nou als voorbeeld de client-side scanning zoals bij chatcontrol. Een nobel klinkend idee: het detecteren van schadelijk materiaal. Maar wat als de volgende stap is dat deze techniek wordt ingezet tegen “ongewenste meningen”?

Zodra de machthebbers de beschikking hebben over dit wapen, zal de verleiding groot worden om het voor méér te gebruiken. Eerst wordt het gebruikt om kindermisbruik tegen te gaan, dan in de strijd tegen het terrorisme en vervolgens gaat men het gebruiken om de politieke oppositie de mond te snoeren. De geschiedenis leert ons maar al te duidelijk dat machthebbers altijd meer macht naar zich toe trekken als er geen grenzen worden gesteld.

Juridisch en maatschappelijk gevaar

Wat mensen zich moeten realiseren is dat chatcontrol een juridisch en maatschappelijk gevaar is. Het schendt een aantal basisrechten die vastgelegd zijn in het EU-handvest voor grondrechten. Laten we ze even doornemen:

• Artikel 7: het recht op een privéleven. Hier kunnen we kort over zijn. Dat heb je straks niet meer.
• Artikel 8: het recht op bescherming van persoonsgegevens. Hoe vaak lees je dat de overheid zijn ICT beveiliging niet op orde heeft?
• Artikel 11: de vrijheid van meningsuiting en informatie. Tja, die is al aardig ingeperkt en dit zal alleen maar erger worden.

Weet je wat ik nog het ergste vind? Dat iedereen als verdachte wordt gezien. Ze gaan ons allemaal als crimineel behandelen, wat lijnrecht ingaat tegen hoe een rechtstaat hoort te functioneren. In een rechtstaat ben je onschuldig tot het tegendeel wordt bewezen.

Het probleem is niet alleen nu, maar potentieel ook voor de toekomst. Als zo’n systeem eenmaal is ingevoerd kun je het niet zomaar terugdraaien. Bedenk maar eens wat dit voor gevolgen kan hebben voor onze rechten op de lange termijn.

Ontsnappen uit de digitale kooi: wat kun jij doen?

• Ga open source gebruiken: Ik heb het jaren geleden al gedaan en ik raad aan aan dit ook te doen. Stap over naar Linux, met dit open source besturingssysteem neem je de controle zelf in handen en het minimaliseert de kans dat big tech jou bespioneert.
• Communiceer via andere kanalen: Er zijn diverse alternatieve voorbeelden van decentrale of privacy vriendelijke netwerken zoals: Signal, Matrix, SimpleX en Nostr.
• Omarm encryptie: Blijf waar mogelijk zoveel mogelijk end-to-end encryptie gebruiken.
• Hardware: Overweeg je smartphone in te wisselen voor een eenvoudige telefoon, zoals bijvoorbeeld de ouderwetse Nokia. Op sommige merken smartphones is het ook mogelijk een mobiele variant van Linux te installeren.
• Darkweb: Het darkweb kan ook een manier zijn om informatie te vinden en communicatie te vinden die elders gecensureerd wordt. Let wel op: er circuleren op het darkweb veel illegale praktijken zoals malware, scams enzovoort. Het darkweb is dus geen speeltuin, maar kan in specifieke gevallen wel dienen als uitlaatklep voor informatie die elders wordt tegengehouden.
• Bitchat: Dit is een nieuwe experimentele app waar je met bluetooth via mesh-netwerken berichten kunt versturen en ontvangen zonder internet of accounts. Het is vergelijkbaar met eerdere mesh-projecten zoals FireChat of Bridgefy. Voordelen zijn geen tracking, end-to-end encryptie, en met de panic knop kun je alle data wissen. Er is wel een kanttekening, Bitchat zit nog in de beta-fase, heeft nog veiligheidsproblemen en werkt alleen als er andere gebruikers in de buurt zijn. Echter het toont wel aan dat communicatie ook buiten big tech en de infrastructuur van de staat mogelijk is.

Maatschappelijk
Informeer je netwerk: Schrijf blogs, ga het gesprek aan met elkaar. Organisaties als EDRi en Bits of Freedom zijn belangrijk en kunnen wel wat extra steun gebruiken via donaties of vrijwilligerswerk.

Politiek
Politiek en juridisch gezien kan het zeer nuttig zijn om rechtstreeks contact op te nemen met Kamerleden of Europarlementariërs over de privacywetgeving. Petitiecampagnes en burgerinitiatieven kunnen ook helpen om beleid te beïnvloeden.

Persoonlijk
De basis is en blijft bewustwording. Ga VPN’s gebruiken, stel complexe wachtwoorden in en kijk kritisch naar de apps die je downloadt. Dit zijn kleine aanpassingen die op lange termijn het verschil kunnen maken.

Conclusie: Vrijheid is niet vanzelfsprekend

Als we onze vrijheid eenmaal hebben opgegeven komt die nooit meer vanzelf terug. Chatcontrol is een waarschuwing. Willen we die digitale kooi? Of kiezen we ervoor de sleutel in eigen handen te houden? Dit is de keuze waar we nu voor staan.

Wat we vandaag besluiten bepaalt straks alles.

Ik schrijf dit soort artikelen vanuit passie voor digitale vrijheid. Wil je me steunen? Zet een petje af of trakteer me op een koffie