In de huidige tijd, waarin Windows 11 steeds meer een bedreiging vormt voor je privacy en je computer steeds meer lijkt te beheren alsof het niet meer van jou is, is het misschien tijd om eens na te denken over een alternatief. Steeds vaker hoor ik mensen klagen over de constante updates, verplichte integratie met Microsoft-diensten en hoe je steeds minder controle hebt over je eigen systeem.
Maar wat als er een wereld is waarin jij weer volledig de baas bent over je computer? Een wereld waar jouw privacy gerespecteerd wordt en je niet vastzit aan de beperkingen van commerciële software? Die wereld heet Linux.

Het mooie is: je hoeft niet meteen helemaal afscheid te nemen van Windows. Je kunt Linux naast Windows installeren en zo beide systemen gebruiken wanneer het jou uitkomt. Met een dual-boot configuratie kun je rustig wennen aan Linux terwijl je jouw vertrouwde Windows behoudt voor het geval je die nog nodig hebt. Klinkt dat als iets voor jou? Lees dan verder om stap voor stap te leren hoe je Linux naast Windows installeert, zelfs als je geen enkele ervaring hebt met computers. Het is makkelijker dan je denkt!

Wat is een dual-boot?

Met dual-boot kun je twee besturingssystemen op één computer gebruiken, bijvoorbeeld Windows en Linux. Bij het opstarten van je computer kun je kiezen welk besturingssysteem je wilt gebruiken.

Voorbereiding

1. Benodigdheden

• Een USB-stick van minimaal 8 GB.
• Een computer waarop Windows al is geïnstalleerd.
• Een stabiele internetverbinding.
• Een Linux-distributie (zoals Ubuntu of Linux Mint). Download deze vanaf de officiële website van de distributie.

2. Maak een back-up

Het is belangrijk om eerst een back-up te maken van al je belangrijke bestanden op een externe harde schijf of cloud-opslag. Dit is een voorzorgsmaatregel, mocht er iets misgaan.

3. Download en maak een bootable USB

1. Download een Linux-distributie
   Ga naar de officiële website van bijvoorbeeld Ubuntu of Linux Mint en download de ISO-bestand.
2. Installeer een tool voor bootable USB
   Gebruik een gratis programma zoals Rufus (voor Windows) of Etcher (voor Windows, macOS en Linux).
3. Maak de USB-stick bootable
   • Open Rufus of Etcher.
   • Selecteer je gedownloade ISO-bestand.
   • Kies de USB-stick en klik op “Start” of “Flash”.

Installatieproces

Stap 1: Voorbereiding op Windows

1. Ruimte vrijmaken op de harde schijf
   • Open de Schijfbeheer-tool in Windows: druk op Windows-toets + R, typ diskmgmt.msc en druk op Enter.
   • Zoek de partitie waarop Windows is geïnstalleerd (meestal “C:”).
   • Klik met de rechtermuisknop en kies Volume verkleinen.
   • Verklein de partitie met minimaal 50 GB voor Linux (meer is beter als je ruimte hebt).
2. Controleer of Secure Boot is ingeschakeld
   • Druk op Windows-toets + I > Bijwerken en beveiliging > Herstel > Nu opnieuw opstarten.
   • Ga naar Probleemoplossing > Geavanceerde opties > UEFI Firmware-instellingen.
   • Controleer of Secure Boot is ingeschakeld (Linux ondersteunt dit meestal).

Stap 2: Linux installeren

1. Start de computer op vanaf de USB
   • Steek de bootable USB in je computer.
   • Herstart je computer en open het Boot Menu. Dit doe je door direct na het aanzetten op een toets zoals F12, Esc of Del te drukken (de toets verschilt per fabrikant).
   • Selecteer de USB-stick om vanaf daar op te starten.
2. Kies ‘Probeer Linux’ of ‘Installeer Linux’
   • Als je eerst wilt zien hoe Linux werkt, kies dan voor “Probeer Linux zonder te installeren”.
   • Als je direct wilt installeren, klik op “Installeer Linux”.

Stap 3: Linux installeren naast Windows

1. Taal en toetsenbordinstellingen
   • Kies de taal en toetsenbordindeling.
2. Netwerkinstellingen
   • Zorg dat je verbinding hebt met internet.
3. Installatietype
   • Kies de optie: Installeer Linux naast Windows.
   • Als deze optie niet beschikbaar is, kies je Aangepast/Geavanceerd en wijs je de eerder vrijgemaakte ruimte toe als ext4 partitie. Maak een aparte swap-partitie (grootte: ongeveer 2x je RAM-geheugen).
4. Volg de verdere stappen
   • Volg de installatie-instructies (bijv. tijdzone instellen, gebruikersnaam en wachtwoord aanmaken).

Afronding

1. Installatie voltooid
   • Verwijder de USB-stick als de installatie klaar is en herstart de computer.
2. Kies je besturingssysteem
   • Bij het opstarten zie je een menu (GRUB) waarin je kunt kiezen tussen Windows en Linux.
3. Update Linux
   • Open Linux en voer een update uit door in de terminal het volgende commando in te typen:

sudo apt update && sudo apt upgrade

Veelgestelde vragen

Wat als ik Windows niet meer kan opstarten?

• Geen paniek. Start opnieuw op en kies in het GRUB-menu voor Windows.
• Als GRUB niet verschijnt, controleer dan of Secure Boot is uitgeschakeld in de BIOS/UEFI.

Kan ik Linux weer verwijderen?

Ja. Gebruik de Schijfbeheer-tool van Windows om de Linux-partitie te verwijderen en herstel daarna de Windows bootloader met een Windows-installatieschijf.